کلر یکی از اصلی‌ترین مواد شیمیایی است که برای ضدعفونی و حفظ کیفیت آب استخرهای شنا استفاده می‌شود. این ماده با از بین بردن باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر عوامل بیماری‌زا، محیطی ایمن و بهداشتی برای شناگران فراهم می‌کند. اما استفاده بیش از حد یا کمتر از میزان استاندارد آن می‌تواند مشکلاتی به همراه داشته باشد. در این مقاله به بررسی میزان استاندارد کلر استخر، تأثیرات آن و روش‌های مدیریت صحیح خواهیم پرداخت.

 

چرا کلر در استخرها اهمیت دارد؟

کلر به عنوان یک ماده ضدعفونی‌کننده قوی عمل می‌کند که توانایی از بین بردن عوامل بیماری‌زا را دارد. آب استخرها به دلیل تماس مداوم با پوست، عرق، چربی و مواد آرایشی، محیطی مستعد رشد میکروب‌ها و قارچ‌ها هستند. کلر با واکنش شیمیایی که انجام می‌دهد، این آلودگی‌ها را از بین برده و محیط استخر را برای شناگران بهداشتی می‌سازد.

علاوه بر این، کلر به کاهش بوی نامطبوع و حفظ شفافیت آب کمک می‌کند. اگر سطح کلر به درستی کنترل نشود، می‌تواند باعث کدر شدن آب و ایجاد بوی نامطبوع شود که تجربه شنا را ناخوشایند می‌سازد.

استاندراد کار در استخر

میزان استاندارد کلر در استخر شنا

بر اساس استانداردهای بین‌المللی، میزان کلر آزاد باقی‌مانده در آب استخرها باید بین 1 تا 3 میلی‌گرم در لیتر (ppm) باشد. این مقدار تضمین می‌کند که آب به طور مؤثر ضدعفونی شده و در عین حال برای انسان مضر نباشد.

  • کلر آزاد: کلر آزاد به مقدار کلری اشاره دارد که هنوز فعال است و می‌تواند عوامل بیماری‌زا را از بین ببرد. میزان آن باید بین 1 تا 3 ppm باشد.
  • کلر ترکیبی: این نوع کلر زمانی تشکیل می‌شود که کلر آزاد با آمونیاک یا مواد آلی ترکیب شود. وجود بیش از حد کلر ترکیبی می‌تواند باعث بوی تند و تحریک پوست شود.

اگر سطح کلر کمتر از 1 ppm باشد، اثربخشی آن در از بین بردن میکروب‌ها کاهش می‌یابد و اگر بیشتر از 3 ppm باشد، می‌تواند باعث تحریک چشم‌ها و پوست شود.

 

تأثیرات کمبود یا افزایش کلر در استخر

کمبود کلر در استخر

وقتی سطح کلر در آب استخر پایین‌تر از استاندارد (کمتر از 1 ppm) باشد، مشکلات زیر ممکن است ایجاد شود:

  • کاهش اثربخشی ضدعفونی: کلر کم نمی‌تواند به‌طور کامل میکروب‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌ها را از بین ببرد. این موضوع خطر ابتلا به بیماری‌های عفونی از جمله عفونت‌های پوستی، چشم و حتی بیماری‌های گوارشی را افزایش می‌دهد.
  • رشد جلبک و کدر شدن آب: کمبود کلر می‌تواند باعث رشد جلبک‌ها در آب استخر شود که به کدر شدن و تغییر رنگ آب منجر می‌شود. این شرایط نه تنها ظاهر ناخوشایندی دارد، بلکه می‌تواند فیلترهای استخر را نیز مسدود کند.
  • بوی نامطبوع: در نبود کلر کافی، مواد آلی در آب شروع به تجزیه می‌کنند که می‌تواند بوی بد و ناخوشایندی ایجاد کند.

افزایش بیش از حد کلر در استخر

اگر میزان کلر در استخر از حد استاندارد (بیشتر از 3 ppm) فراتر رود، مشکلات زیر رخ می‌دهد:

  • تحریک پوست و چشم: کلر اضافی می‌تواند باعث خشکی پوست، قرمزی و سوزش چشم شود. این موضوع به‌ویژه برای افرادی که پوست حساسی دارند، آزاردهنده است.
  • تحریک دستگاه تنفسی: تنفس گاز کلر اضافی که در سطح آب آزاد می‌شود، ممکن است باعث تحریک مجاری تنفسی و سرفه در شناگران شود.
  • بوی تند و زننده: سطح بالای کلر می‌تواند منجر به تولید کلر ترکیبی (کلرامین) شود که بویی تند و زننده ایجاد می‌کند. این بو معمولاً با تمیزی اشتباه گرفته می‌شود، اما نشان‌دهنده وجود کلر غیرمؤثر است.
  • خطرات سلامتی بلندمدت: شنا در آبی که کلر بیش از حد دارد، به‌ویژه برای کودکان و افرادی که مشکلات تنفسی مانند آسم دارند، می‌تواند خطرناک باشد.

استادندارد کلر در استخر

 

روش‌های سنجش و کنترل کلر در استخر

برای اطمینان از اینکه میزان کلر در استخر در سطح استاندارد باقی بماند، لازم است از ابزارها و روش‌های مناسب برای اندازه‌گیری و تنظیم آن استفاده شود. در ادامه، روش‌های رایج سنجش و کنترل کلر توضیح داده شده است:

 

الف نوارهای تست کلر

  • چگونگی استفاده: نوارهای تست کلر یکی از روش‌های ساده و سریع برای اندازه‌گیری سطح کلر است. این نوارها را در آب استخر قرار داده و سپس تغییر رنگ آن را با مقیاس رنگی ارائه‌شده روی بسته‌بندی مقایسه می‌کنید.
  • مزایا: ارزان، آسان برای استفاده، و مناسب برای آزمایش‌های روزانه.
  • معایب: دقت این روش نسبت به سایر روش‌ها کمتر است و نتایج ممکن است کمی متغیر باشد.

ب کیت‌های تست کلر مایع

  • چگونگی استفاده: این کیت‌ها شامل یک ظرف نمونه‌گیری و معرف‌های شیمیایی هستند. پس از افزودن چند قطره معرف به نمونه آب، تغییر رنگ آن سطح کلر را نشان می‌دهد.
  • مزایا: دقت بالاتر از نوارهای تست و توانایی اندازه‌گیری دقیق‌تر.
  • معایب: نیاز به صرف زمان و آشنایی بیشتر با دستورالعمل‌ها.

ج کیت‌های تست دیجیتال

  • چگونگی استفاده: کیت‌های دیجیتال شامل دستگاه‌هایی هستند که سطح کلر و گاهی pH را با دقت بالایی اندازه‌گیری می‌کنند. کافی است نمونه آب را وارد دستگاه کرده و عدد نمایش‌داده‌شده را مشاهده کنید.
  • مزایا: دقت بسیار بالا، مناسب برای مدیریت حرفه‌ای استخرها.
  • معایب: گران‌تر از سایر روش‌ها.

د سیستم‌های پایش خودکار

  • چگونگی استفاده: این سیستم‌ها به‌صورت خودکار سطح کلر و سایر پارامترها را به طور مداوم اندازه‌گیری کرده و داده‌ها را در اختیار اپراتور قرار می‌دهند.
  • مزایا: اطمینان بیشتر و مناسب برای استخرهای عمومی بزرگ.
  • معایب: هزینه نصب و نگهداری بالا.

روش‌های کنترل سطح کلر در استخر

الف تنظیم دستی کلر

  • اضافه کردن کلر: در صورت کاهش سطح کلر، می‌توان از محصولات کلر مانند قرص‌های کلر، پودر کلر یا محلول کلر استفاده کرد. این مواد باید به طور یکنواخت در آب توزیع شوند.
  • حذف کلر اضافی: اگر سطح کلر بیش از حد بالا باشد، می‌توان با کاهش میزان کلر افزوده‌شده، تخلیه مقداری از آب استخر، یا استفاده از مواد خنثی‌کننده کلر (مانند سدیم تیوسولفات) سطح آن را تنظیم کرد.

ب سیستم کلرزنی خودکار

  • این سیستم‌ها کلر را به صورت خودکار و بر اساس داده‌های سنسورها به آب اضافه می‌کنند. این روش دقت بالایی دارد و نیاز به دخالت دستی را کاهش می‌دهد.

ج کنترل pH و تأثیر آن بر کلر

  • تنظیم سطح pH در محدوده 7.2 تا 7.6 باعث بهبود عملکرد کلر می‌شود. برای این کار می‌توان از مواد شیمیایی افزایش یا کاهش‌دهنده pH مانند بی‌کربنات سدیم یا اسید موریاتیک استفاده کرد.

د جلوگیری از تشکیل کلر ترکیبی (کلرامین)

  • برای جلوگیری از تشکیل کلرامین که باعث بوی نامطبوع و کاهش اثربخشی کلر می‌شود، باید مرتباً شوک‌دهی (Shock Treatment) به آب استخر انجام شود. شوک‌دهی به معنی افزودن مقدار بالایی از کلر برای از بین بردن مواد آلی و کلرامین‌ها است.

استاندارد کلر در استخر

 

رابطه کلر و pH آب استخر

سطح pH آب تأثیر مستقیمی بر عملکرد کلر دارد. اگر pH آب بیش از حد بالا باشد (بالاتر از 7.8)، کارایی کلر کاهش می‌یابد. از طرفی اگر pH کمتر از 7.2 باشد، آب حالت اسیدی پیدا کرده و ممکن است برای شناگران تحریک‌کننده باشد.

مقدار ایده‌آل pH برای آب استخر بین 7.2 تا 7.6 است. در این محدوده، کلر می‌تواند به بهترین شکل ممکن عمل کند و آب برای شناگران راحت و ایمن باشد.

 

نکات ایمنی در استفاده از کلر

هنگام کار با کلر باید احتیاط‌های لازم را رعایت کرد، زیرا این ماده شیمیایی می‌تواند در صورت استفاده نادرست خطرناک باشد:

  1. نگهداری صحیح: کلر باید در محیطی خشک، خنک و دور از دسترس کودکان نگهداری شود.
  2. استفاده از تجهیزات محافظتی: هنگام اضافه کردن کلر به استخر، از دستکش و عینک محافظ استفاده کنید تا از تماس مستقیم با پوست و چشم جلوگیری شود.
  3. جلوگیری از ترکیب مواد شیمیایی: کلر را هرگز با سایر مواد شیمیایی مانند اسیدها مخلوط نکنید، زیرا ممکن است واکنش‌های خطرناکی ایجاد شود.

 

نتیجه‌گیری

کلر نقش حیاتی در حفظ بهداشت و ایمنی آب استخر دارد، اما میزان آن باید به دقت کنترل شود. رعایت استانداردهای مشخص شده (1 تا 3 ppm برای کلر آزاد) می‌تواند از رشد میکروب‌ها جلوگیری کرده و محیطی سالم برای شناگران فراهم کند. با انجام آزمایش‌های منظم، تنظیم pH و پیروی از نکات ایمنی، می‌توان کیفیت آب استخر را در بالاترین سطح ممکن حفظ کرد.