ید یکی از عناصر ضروری برای سلامت انسان است که نقش حیاتی در عملکرد صحیح غده تیروئید و تولید هورمون‌های تیروئیدی ایفا می‌کند. این هورمون‌ها، شامل تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3)، مسئول تنظیم متابولیسم، رشد و توسعه سلول‌ها و حفظ تعادل انرژی در بدن هستند. کمبود ید می‌تواند منجر به مشکلات جدی از جمله گواتر، اختلالات رشد و عقب ماندگی ذهنی در کودکان شود. به همین دلیل، آگاهی از اهمیت ید و منابع غذایی آن برای حفظ سلامت عمومی بسیار حائز اهمیت است.در دنیای امروز که تغییرات رژیم غذایی و شیوه زندگی بر سلامت انسان تأثیر می‌گذارد، مصرف کافی ید به ویژه در دوران بارداری و رشد کودکان از اهمیت بالایی برخوردار است. علاوه بر تأثیرات فیزیولوژیکی، ید همچنین به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند و می‌تواند در پیشگیری از برخی بیماری‌ها مؤثر باشد. این مقاله به بررسی دلایل ضرورت مصرف ید برای بدن، علائم کمبود آن، منابع غذایی غنی از ید و نکات مهم در خصوص مصرف این ماده معدنی می‌پردازد.
نقش‌های کلیدی ید در بدن:
- تولید هورمون‌های تیروئید: ید برای ساخت هورمون‌های تیروئید، تیروکسین (T4) و تری یدوتیرونین (T3) ضروری است. این هورمون‌ها متابولیسم بدن، عملکرد مغز، رشد استخوان‌ها و تکامل سیستم عصبی را تنظیم می‌کنند.
- سلامت غده تیروئید: ید به حفظ سلامت غده تیروئید کمک می‌کند. این غده در قسمت جلوی گردن قرار دارد و مسئول تنظیم ترشح هورمون‌ها است. کمبود ید می‌تواند منجر به کم‌کاری تیروئید و گواتر (بزرگ شدن غده تیروئید) شود.
- تکامل سیستم عصبی: ید در تکامل سیستم عصبی نقش دارد. کمبود ید در دوران بارداری می‌تواند منجر به اختلالات عصبی و کاهش بهره هوشی در کودکان شود.
- پیشگیری از مرگ سلولی: ید از آپوپتوز (مرگ سلولی برنامه‌ریزی شده) جلوگیری می‌کند و برای تشکیل اندام‌های جدید و از بین بردن سلول‌های بدخیم ضروری است.
- تقویت سیستم ایمنی: ید با از بین بردن رادیکال‌های آزاد هیدروکسیل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی ایجاد کرده و به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
- تنظیم کلسترول: ید بر تولید هورمون‌های تیروئید و سطح کلسترول تأثیر می‌گذارد. کمبود ید می‌تواند منجر به افزایش سطح تیروتروپین و در نهایت افزایش سطح کلسترول شود.
- دفع مواد مضر: ید مواد شیمیایی مضر مانند سرب، فلوراید، جیوه و سموم بیولوژیکی را دفع می‌کند.
نمک ید دار چیستفواید ید برای سلامتی
ید برای تولید هورمون‌های تیروئیدی ضروری است که به تنظیم رشد، متابولیسم و عملکردهای حیاتی دیگر کمک می‌کنند1. دریافت ید کافی در رژیم غذایی برای تنظیم بدن در سنین مختلف نقش بسزایی دارد. ید به طور طبیعی در برخی غذاها، مکمل‌ها و نمک یددار یافت می‌شود1. در ادامه به برخی از فواید ید برای سلامتی اشاره می‌شود:
- سلامت تیروئید: ید نقش مهمی در عملکرد غده تیروئید دارد و برای تولید هورمون‌های تیروئید T3 و T4 ضروری است. کمبود ید می‌تواند منجر به اختلالات مختلف تیروئید شود.
- پیشگیری از گواتر: ید نقش مهمی در تولید هورمون تیروئید توسط غده تیروئید ایفا می‌کند و کمبود آن می‌تواند خطر ابتلا به گواتر را افزایش دهد.
- رشد و تکامل مغز: ید برای رشد و تکامل مغز و سیستم عصبی ضروری است. کمبود ید می‌تواند منجر به کاهش اندازه سلول‌های مخچه و کاهش میلیناسیون در سیستم عصبی مرکزی شود و بر عملکردهای شناختی تأثیر بگذارد. مصرف ید در دوران بارداری با رشد مغز جنین ارتباط دارد.
- تقویت سیستم ایمنی: ید با از بین بردن رادیکال‌های آزاد هیدروکسیل، فعالیت آنتی‌اکسیدانی ایجاد کرده و به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند.
- سلامت پوست: ید در سلامت پوست، ناخن‌ها و مو تاثیر دارد و به عملکرد سلولی و بازسازی لایه‌های زیرین پوست کمک می‌کند. ید از گردش سلولی پشتیبانی می‌کند و باعث تقویت تولید کلاژن می‌شود که به حداقل رساندن ظاهر اسکار پوستی کمک می‌کند.
- جلوگیری از افسردگی: ید از مسائل مربوط به سلامت روان، مانند افسردگی و اختلالات شناختی جلوگیری می‌کند.
کمبود ید می‌تواند منجر به علائم متعددی شود، از جمله:
- تورم در گردن (گواتر): شایع‌ترین علامت کمبود ید، تورم در جلوی گردن است که به آن گواتر می‌گویند. این حالت زمانی رخ می‌دهد که غده تیروئید برای جبران کمبود ید و تولید هورمون‌های کافی، مجبور به کار بیشتری می‌شود و در نتیجه بزرگ می‌شود.
- خستگی و ضعف: کمبود ید می‌تواند منجر به خستگی و ضعف شود، زیرا هورمون‌های تیروئید به بدن در تولید انرژی کمک می‌کنند و کاهش سطح این هورمون‌ها باعث کاهش تولید انرژی و احساس ضعف می‌شود.
- افزایش وزن: افزایش وزن یکی از نشانه‌های بارز کمبود ید است. کمبود ید می‌تواند باعث کم‌کاری تیروئید شود که متابولیسم را کند کرده و منجر به ذخیره بیشتر کالری به صورت چربی می‌شود.
- تغییرات در ضربان قلب: کمبود ید می‌تواند باعث نامنظم شدن ضربان قلب شود، زیرا هورمون‌های تیروئید نقش مهمی در حفظ ضربان قلب سالم دارند و کمبود ید می‌تواند باعث اختلال در ریتم قلب شود. کمبود شدید ید ممکن است باعث کندی غیرطبیعی ضربان قلب شود.
- مشکلات پوستی و مو: کمبود ید می‌تواند منجر به خشکی پوست و ریزش مو شود.
- عدم تحمل سرما: افراد مبتلا به کمبود ید ممکن است نسبت به سرما حساس‌تر باشند و احساس سرمای بیشتری کنند.
- یبوست: کمبود ید می‌تواند باعث یبوست شود، زیرا هورمون‌های تیروئید در تنظیم عملکرد دستگاه گوارش نقش دارند و کمبود آن‌ها می‌تواند منجر به اختلال در هضم و دفع مواد غذایی شود.
- تغییرات خلقی: کمبود ید می‌تواند باعث تغییرات خلقی مانند اضطراب، بداخلاقی و افسردگی شود، زیرا این ماده معدنی بر تعادل شیمیایی مغز تأثیر می‌گذارد.
- بی‌حسی و سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها: کمبود ید می‌تواند باعث بی‌حسی و سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها شود، زیرا سطح پایین هورمون تیروئید بر عملکرد عصبی تأثیر می‌گذارد.
- کندی ترمیم زخم‌ها: کمبود ید می‌تواند باعث کندی ترمیم زخم‌ها شود، زیرا این ماده معدنی در فرایند ترمیم زخم‌ها نقش دارد.
منابع غذایی یدید در برخی غذاها یافت می‌شود، از جمله:
- جلبک دریایی: یکی از بهترین منابع طبیعی ید است و مقدار آن بسته به نوع جلبک، محل رشد و نحوه آماده‌سازی متفاوت است. به عنوان مثال، جلبک دریایی کومبو کلپ می‌تواند تا 2984 میکروگرم ید در هر برگ (1 گرم) داشته باشد.
- ماهی کاد: هر 85 گرم ماهی کاد حاوی تقریباً 63 تا 99 میکروگرم ید است.
- محصولات لبنی: مقدار ید در شیر و لبنیات بستگی به میزان ید موجود در غذای گاو و استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده حاوی ید در طول شیردوشی دارد. یک فنجان شیر حاوی حداقل 88 میکروگرم ید است و برخی برندها تا 168 میکروگرم در هر فنجان دارند.
- میگو: سه اونس (حدود 85 گرم) میگو حاوی حدود 35 میکروگرم ید است.
- ماهی تن: سه اونس ماهی تن حاوی حدود 17 میکروگرم ید است.
- تخم مرغ: یک تخم مرغ بزرگ حاوی به طور متوسط 24 میکروگرم ید است.
- آلو خشک: پنج عدد آلو خشک حدود 13 میکروگرم ید را تأمین می‌کنند.
- نمک یددار: هر گرم نمک یددار حاوی 77 میکروگرم ید است.
- گوشت بوقلمون: هر 85 گرم گوشت بوقلمون حاوی 34 میکروگرم ید است.
- موز: هر عدد موز متوسط حاوی 3 میکروگرم ید است.
- سیب زمینی پخته شده: یک عدد سیب زمینی پخته شده حاوی 60 میکروگرم ید است.
- پنیر کوتاژ: یک فنجان پنیر کوتاژ 65 میکروگرم ید را فراهم می‌کند، در حالی که یک اونس پنیر چدار حدود 12 میکروگرم را فراهم می‌کند.
همچنین، یدید پتاسیم معمولاً به نمک خوراکی اضافه می‌شود تا از کمبود ید در جمعیت جلوگیری شود. میزان یدید پتاسیم اضافه شده به نمک خوراکی معمولاً 15 میکروگرم در هر گرم است. در برخی کشورها، یدید پتاسیم به شیر خشک و غذاهای کودک نیز اضافه می‌شود که میزان آن معمولاً 150 میکروگرم در هر لیتر است
نیاز روزانه به ید مقدار ید مورد نیاز روزانه به سن و شرایط فرد بستگی دارد:
- نوزادان تا 6 ماهگی: 110 میکروگرم
- نوزادان 7 تا 12 ماهگی: 130 میکروگرم
- کودکان 1 تا 8 سال: 90 میکروگرم
- کودکان 9 تا 13 سال: 120 میکروگرم
- بزرگسالان: 150 میکروگرم
- زنان باردار: 220 میکروگرم
- زنان شیرده: 290 میکروگرم
عوارض مصرف بیش از حد یدمصرف بیش از حد ید نیز می‌تواند عوارضی داشته باشد، از جمله:
- پرکاری تیروئید
- کم‌کاری تیروئید
- التهاب تیروئید
- گواتر
- واکنش‌های آلرژیک
نکات مهم در مصرف ید
- بهترین راه برای دریافت ید کافی، مصرف یک رژیم غذایی متنوع و متعادل است که شامل منابع غذایی ید باشد.
- استفاده از نمک یددار به جای نمک معمولی می‌تواند به تأمین ید مورد نیاز بدن کمک کند.
- زنان باردار و شیرده باید به میزان کافی ید دریافت کنند تا از رشد و تکامل مناسب جنین و نوزاد اطمینان حاصل شود.
- افرادی که دچار اختلالات تیروئید هستند، باید با پزشک خود در مورد میزان مصرف ید مشورت کنند.
- مصرف مکمل‌های ید باید تحت نظر پزشک باشد.
نتیجه‌گیری
ید یک ماده معدنی ضروری برای سلامتی انسان است که نقش مهمی در تولید هورمون‌های تیروئید، رشد و تکامل، تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری‌ها دارد. دریافت کافی ید از طریق رژیم غذایی متنوع و متعادل و استفاده از نمک یددار برای حفظ سلامتی بدن ضروری است.
نظر دهید