بهترین جایگزین شکر در تولید آدامس و خمیر دندان

از شکر تا شیرین‌کننده‌های هوشمند: داستان یک تحول بزرگ

برای سال‌ها، شکر نماد شیرینی بود. اما با گذشت زمان، همین دوست قدیمی به دشمن شماره یک دندان‌ها تبدیل شد. شرکت‌های تولیدکننده آدامس و خمیر دندان به نقطه‌ای رسیدند که باید بین "شیرینی" و "سلامت دهان" یکی را انتخاب می‌کردند… یا شاید هم هر دو را با راه‌حلی هوشمندانه؟

چرا شکر برای محصولات بهداشت دهان مناسب نیست؟

• تولید اسید توسط باکتری‌های دهانی در حضور شکر
   
• افزایش خطر پوسیدگی و التهاب لثه
   
• کاهش عمر مفید محصولات مراقبت دهان
   
• ناسازگار با استانداردهای بهداشت مدرن
   

در نتیجه تولیدکنندگان مجبور به حذف شکر و جایگزینی آن با مواد سالم و بی‌ضرر شدند.

گوارگام در آدامس

ویژگی‌هایی که یک جایگزین ایده‌آل برای شکر باید داشته باشد:

1. طعمی شیرین و دلپذیر
    
2. بدون کالری یا با کالری بسیار پایین
    
3. بی‌ضرر برای دندان‌ها و حتی مفید برای سلامت دهان
    
4. پایداری در فرایندهای تولید
    
5. قابل حل و سازگار با بافت محصول
    
6. تایید شده توسط سازمان‌های بین‌المللی (FDA، EFSA)
    

زایلیتول (Xylitol): قهرمان بی‌چون‌وچرای دندان‌ها

 ویژگی‌ها:

• منبع: پوست درخت توس یا ذرت
   
• شیرینی معادل شکر با ۴۰٪ کالری کمتر
   
• ضد باکتری‌های مضر دهان
   
• کاهش باکتری Streptococcus mutans تا ۹۰٪
   
• حفظ مینای دندان
   
• طعم پایدار، بدون پس‌مزه تلخ
   

کاربرد:

• آدامس بدون قند، قرص مکیدنی، اسپری دهانی، خمیردندان و دهان‌شویه

آدامس بدون قند (Sugar-Free Gum)

درصد استفاده:
۵۰٪ تا ۷۰٪ از کل فاز شیرین‌کننده (در برخی فرمول‌ها تا ۱ گرم زایلیتول در هر دانه آدامس استفاده می‌شود).

مرحله اضافه شدن:
در مرحله‌ی میکس نهایی (Final Mixing)، بعد از ذوب شدن پایه آدامس و ترکیب با نرم‌کننده‌ها و طعم‌دهنده‌ها.

۲. قرص مکیدنی بدون قند (Lozenges / Chewable Tablets)

درصد استفاده:
۷۰٪ تا ۹۰٪ از ترکیب پودر اصلی قرص. گاهی همراه با اریتریتول یا ایزومالت برای بهبود بافت و کاهش پس‌مزه.

مرحله اضافه شدن:
در مرحله‌ی میکس خشک (Dry Blend) پیش از فشرده‌سازی (Compression).

نکته: زایلیتول به خاطر ساختار کریستالی، برای قرص‌های مکیدنی با کیفیت بالا بسیار مناسب است.

۳. اسپری دهانی (Oral Spray / Mouth Freshener)

درصد استفاده:
بین ۵٪ تا ۱۵٪ از محلول نهایی (بسته به نوع اسپری و ماندگاری در دهان)

مرحله اضافه شدن:
در مرحله‌ی فرمولاسیون مایع (Liquid Phase Mixing)، پس از حل کردن در آب مقطر و پیش از افزودن اسانس و الکل (در صورت وجود).

۴. خمیر دندان (Toothpaste)

درصد استفاده:
۱۰٪ تا ۳۰٪ از فاز مایع یا پودری خمیر (بسته به نوع محصول و بازار هدف)

مرحله اضافه شدن:
در مرحله اختلاط اولیه با سوربیتول، گلیسیرین یا آب و پیش از اضافه کردن تیکسوتروپ‌ها (مواد قوام‌دهنده).

۵. دهان‌شویه (Mouthwash)

درصد استفاده:
۲٪ تا ۵٪ از کل محلول (بسته به میزان شیرینی مورد نظر و نوع ترکیب)

مرحله اضافه شدن:
در مرحله‌ی حل شدن در فاز آبی (آب مقطر یا محلول پایه)، قبل از اضافه شدن اسانس‌ها و نگهدارنده‌ها مانند سدیم بنزوات.

اریتریتول (Erythritol): طبع خنک، عملکرد حرفه‌ای

 ویژگی‌ها:

• صفر کالری واقعی
   
• اثر خنک‌کننده دلنشین
   
• بدون ایجاد نفخ (برخلاف سوربیتول)
   
• خاصیت آنتی‌باکتریال در حضور فلوراید
   
• کاملاً پایدار در حرارت و pH مختلف
   

کاربرد:

• آدامس‌های مینایی و خمیردندان‌های سفیدکننده

آدامس‌های مینایی (Enamel-friendly / Protective Gums)

درصد استفاده:

• بین ۱۵٪ تا ۳۰٪ از ترکیب شیرین‌کننده‌ی آدامس (بسته به این‌که آیا همراه با زایلیتول یا استویا استفاده شود یا نه)

مرحله اضافه شدن در تولید:

• در مرحله میکس نهایی (Final Mixing)، هم‌زمان با زایلیتول یا سوربیتول و طعم‌دهنده‌ها

نکته: اریتریتول باید به صورت پودری ریز آسیاب‌شده اضافه شود تا توزیع یکنواخت در پایه آدامس داشته باشد

ترکیب پیشنهادی حرفه‌ای برای آدامس مینایی:

• زایلیتول ۵۰٪
   
• اریتریتول ۳۰٪
   
• ایزومالت ۱۰٪
   
• استویا یا شیرین‌کننده ترکیبی ۱۰٪
   

۲. خمیردندان‌های سفیدکننده (Whitening Toothpaste)

درصد استفاده:

• به‌طور معمول بین ۳٪ تا ۱۰٪ از ترکیب کلی فرمول خمیردندان
   

نکته: در فرمولاسیون‌های پریمیوم (ویژه برندهای حرفه‌ای)، تا ۱۲٪ هم می‌رسد
 

مرحله اضافه شدن:

• در مرحله اختلاط اولیه فاز آبی (به همراه آب دیونیزه، گلیسیرین و سوربیتول)
   
• یا در مرحله قبل از افزودن تیکسوتروپ (Carbomer، CMC یا سیلیکا) تا از توده شدن جلوگیری شود
   

استویا (Stevia): قدرت شیرینی از دل گیاهان

 ویژگی‌ها:

• شیرینی ۲۰۰ تا ۳۰۰ برابر بیشتر از شکر
   
• بدون کالری
   
• قابل مصرف توسط دیابتی‌ها
   
• گیاهی، طبیعی، پایدار
   
• بدون تأثیر روی مینای دندان
   

 چالش:

• پس‌مزه کمی تلخ، که نیاز به ترکیب با سایر شیرین‌کننده‌ها دارد

درصد استفاده در آدامس:

• ۰٫۰۲٪ تا ۰٫۲٪ (خیلی کم اما بسیار موثر!)
   
• بسته به نوع استویا و میزان شیرینی پایه‌ی محصول، مقدار دقیق متفاوت است
   

مرحله اضافه شدن:

• در مرحله نهایی میکس (Final Mixing)، هم‌زمان با اسانس و سایر شیرین‌کننده‌ها مثل زایلیتول
• استو یا به صورت پودر بسیار ریز یا عصاره مایع خشک‌شده به فرمول اضافه می‌شود

درصد استفاده در خمیردندان:

۰٫۰۵٪ تا ۰٫۵٪

• در خمیردندان‌های کودکان گاهی کمی بالاتر هم می‌رود (برای شیرینی بیشتر)

مرحله اضافه شدن:

• در فاز نهایی میکس (Flavor & Sweetener Phase)
• یعنی بعد از اضافه شدن مواد فعال مثل فلوراید، سورفکتانت‌ها، و قوام‌دهنده‌ها
   
• می‌توان آن را همراه با اسانس‌ها (مثل نعنا یا توت‌فرنگی) ترکیب کرد تا به تعادل طعمی برسد.

سوربیتول (Sorbitol): گزینه اقتصادی و پرکاربرد

 ویژگی‌ها:

• شیرینی ملایم و اقتصادی
   
• عملکرد خوب به‌عنوان مرطوب‌کننده
   
• مناسب برای خمیردندان‌های ارزان‌تر

انواع سوربیتول را بشناسید.
 

 محدودیت:

• خاصیت ضدپوسیدگی ندارد

درصد استفاده و مرحله استفاده از سوربیتول به شرح زیر است:

ایزومالت (Isomalt): انتخابی برای ماندگاری بالا

 ویژگی‌ها:

• پایداری عالی در شرایط محیطی
   
• مقاومت در برابر حرارت
   
• بدون تأثیر منفی روی قند خون
   
• ظاهر کریستالی زیبا برای قرص‌های جویدنی و آدامس

درصد استفاده و مرحله استفاده از ایزومالت به شرح زیر است:

نکته علمی: شیرین‌کننده‌ها چگونه از دندان‌ها محافظت می‌کنند؟

• زایلیتول باعث اختلال در متابولیسم باکتری‌های دهانی می‌شود.
   
• اریتریتول باکتری‌های پلاک را مهار می‌کند و مانع تشکیل آن می‌شود.
   
• استویا به صورت غیرمستقیم التهاب را کاهش می‌دهد.
   

جدول مقایسه‌ای کامل شیرین‌کننده‌ها برای آدامس و خمیردندان

فرمولاسیون ترکیبی پیشنهادی برای تولیدکنندگان

فرمول آدامس بدون قند نعناعی:

• ۵۰٪ زایلیتول
   
• ۳۰٪ اریتریتول
   
• ۱۰٪ ایزومالت
   
• ۱۰٪ استویا + اسانس نعنا
   

فرمول خمیردندان کودک:

• ۴۰٪ سوربیتول
   
• ۳۰٪ زایلیتول
   
• ۱۵٪ گلیسیرین
   
• ۱۰٪ اریتریتول
   
• ۵٪ استویا + طعم دهنده طبیعی میوه

سخن پایانی: مزه‌ای شیرین، آینده‌ای سالم

دنیای تولید محصولات خوراکی و بهداشتی در حال گذار به سمت سلامت‌محوری است. با انتخاب درست شیرین‌کننده، نه‌تنها به سلامتی مصرف‌کننده کمک می‌کنید، بلکه کیفیت و اعتبار برندتان را ارتقا می‌دهید.

ما در کنار شما هستیم تا شیرینی آینده را با هم بسازیم.